proces twórczy / dokumentacja / kontekst kulturowy
Data realizacji performansu: 11 maja 2025
Miejsce: woj. podlaskie / Białystok, Wasilków, Zabłudów, Bielsk Podlaski
Artyści i zespoły: Movement Theatre (Gruzja), Teatr THE M.A.S.K., Fundacja YEAH!, Stowarzyszenie ENGRAM, keelee, Biblioteka Publiczna w Zabłudowie
Medium: performans, instalacja dźwiękowa, pieśń tradycyjna, dokumentacja filmowa, działania partycypacyjne
Temat: woda jako medium łączące / pamięć, tożsamość, przejście, oczyszczenie
Etap 1: Badania i rekonstrukcja pamięci
Punktem wyjścia było przeprowadzenie etnograficznych badań terenowych na Podlasiu i w Gruzji, skupiających się na rytuałach wodnych. Czynności oczyszczania, palinocka, woda cudowna, symbolika przejścia i granicy – to motywy scalające oba światy.
Ważny moment: powrót do Zbigniewa Nasiadki, 86-letniego dziennikarza, którego pieśń "Wiernisia" usłyszana przez jednego z twórców podczas pogrzebu fotografa Wiktora Wołkowa, stała się osobistym wezwaniem do zrekonstruowania głosu-pamięci. Pieśń jako archiwum ciała.
fot. Marcin Pawlukiewicz
Etap 2: Warsztaty / transmisja międzypokoleniowa
W trzech miejscowościach odbyły się warsztaty z udziałem lokalnych społeczności / młodzieży i seniorów. Poprzez ruch, śpiew, pracę z ciałem i gestem – rekonstruowano formy rytualne w nowym kontekście.
Proces ten nawiązywał do praktyk performansu społecznego z elementami etnochoreologii i pogranicza teatru dokumentalnego.
fot. Marcin Pawlukiewicz
Etap 3: Scenariusz i struktura performatywna
Na podstawie zebranych materiałów stworzono scenariusz:
Źródło / symbolika wody jako początku
Rytuał / obmycie, oczyszczenie, transformacja (praca z pieśnią, ruchem, światłem)
Zjednoczenie / most jako znak wspólnoty i przynależności
Kompozycja scen była budowana w rytmie oddechu i przepływu. Most jako rekwizyt i przestrzeń symboliczna, rzeka jako scena naturalna.
Etap 4: Próby i performans
Próby odbywały się w przestrzeniach otwartych / przy wodzie. Dźwięk pieśni spotykał się z ambientem.
Gruzińscy artyści wniesli elementy fizycznego teatru i pracy z ciałem jako wehikułem historii (nawiązania do teatru ruchu i rytuałów gruzińskich).
V. Etap 5: Finał - 11 maja 2025
Widowisko zostało pokazane jako żywa instalacja performatywna. Uczestnicy - zarówno widzowie, jak i wykonawcy - weszli w przestrzeń rytuału. Nie było „sceny” - była woda, ciało, wspólnota.
fot. Bartek Warzecha
Etap 6: Film i dokumentacja
Równolegle prowadzono dokumentację procesu. Powstaje film ukazujący nie tylko efekt, ale sam proces wspólnego tworzenia - jako zapis nie tylko artystyczny, ale też antropologiczny.
Film nie pełni roli zapisu performansu - jest autonomicznym dziełem, esejem wizualnym o pieśni, pamięci i ciele.
Projekt porusza się na przecięciu:
teatru społecznego, performansu site-specific, sztuki dokumentalnej i etnografii wizualnej, tradycji oralnych i nowoczesnych form ekspresji
fot. Marcin Pawlukiewicz
